اگر مثل من نگران درست نوشتن هستید، و برایتان اهمیت دارد که زبان فارسی را با گذشت سال‌ها و نسل‌ها حفظ کنید، می‌توانید این دو فایل را دانلود کنید. جاهایی که درباره‌ی املای کلمات یا قواعد حاکم بر خط فارسی شک دارید، به آنها رجوع کنید و درست‌ترین شکل نوشتاری را انتخاب کنید.
برای یک‌دست بودن شکل نوشتاری، مرجعی لازم است که قوانینی را وضع کند. قوانینی که در این دو کتابچه آمده است حاصل هم‌اندیشی زبان‌شناسان مختلف است. شاید من خودم شخصاً از املای بعضی کلمات خوشم نیاید، اما اگر قرار باشد هر کسی، با هر سطح دانشی، سلیقه ی شخصی‌اش را بر زبان اعمل کند، پس از چندین سال چیزی از زبان فارسی نخواهد ماند و نسل بعدی با ملغمه‌ای از نوشته‌هایی روبرو می‌شود که هر کدام ساز خودشان را می‌زنند و قوانین شخصی خودشان را دارند و تقریباً تفهیم و تفاهم از طریق خط، غیرممکن خواهد شد. شما آینده‌ای را فرض کنید که برای نوشتن هر کلمه، صدها شکل مختلف وجود داشته باشد و هر کسی بتواند به دلخواه، شکل نوشتن کلمه را انتخاب کند. از نابودی زبان فارسی که بگذریم، زندگی کردن در چنین آینده‌ای بسیار دشوار خواهد شد. چون زبان و خط، کارایی خودشان را از دست خواهند داد. آینده‌ای که کودکانش در کتاب‌ها با مطمئنّاً در کنار مطمئنّن، مطمعنّن، مطمعنّاً، متمئنّاً، متمئنّن، مطمئنناً، مطمئننن، متمئننن، متمعننن، متمیننن و… روبرو خواهند شد!
اینکه در زبان فارسی چندین شکل نوشتاری برای تلفظ یکسان حروف داریم، مسئله‌ای نیست که مختص به زبان فارسی باشد. در همه‌ی زبان‌هایی که من تا حدودی با آنها آشنا هستم، (انگلیسی، نروژی، سوئدی، دانمارکی، عربی، فرانسوی و…) بعضی از صامت‌ها، چندین شکل نوشتاری دارند یا کلمات به شکلی که نوشته می‌شوند، خوانده نمی‌شوند (مثلاً در یک کلمه، حروفی نوشته می‌شوند اما خوانده نمی‌شوند یا بعضی از کلمات، تلفظی متفاوت از آنچه نوشته می‌شود دارند.) و تمام مردم، اصول درست نوشتن آن را بدون اعمال سلیقه‌ی شخصیشان رعایت می‌کنند.
برای مثال در زبان نروژی، دو شکل تلفظ برای صدای «ش» وجود دارد. اما در کلمات مختلف، پنج جور شکل نوشتاری برای آن استفاده می‌شود. «s, ki, ky, tj, kj»
شاید بگویید این ایراد هر زبانی از جمله زبان فارسی است که یادگیری‌اش را دشوار می‌کند. بله! شاید. اما با دلایلی که در بالا ذکر کردم، ما شخصاً در جایگاهی نیستیم که بخواهیم این ایرادات را برطرف کنیم. گاهی اوقات آسیبی که در نتیجه‌ی تغییر زبان پیش می‌آید، بسیار بیشتر از سود آن است.
مثلاً فرض کنید عده‌ای تصمیم بگیرند برای صدای «ز»، تنها از شکل نوشتاری «ز» استفاده کنند. در خوانش و درک مفهوم بعضی کلمات مشکل ایجاد خواهد شد، دوگانگی نوشتاری پیش خواهد آمد و درنتیجه میل به خواندن و مطالعه کم خواهد شد، چیزی که نسل بعد در مدارس آموزش می‌بیند با چیزی که روزانه در شبکه‌های اجتماعی می‌خواند متفاوت خواهد بود و درنتیجه سردرگمی وسیعی پیش خواهد آمد. حالا فرض کنید بر اساس قوانین جدید، چنین کاری قانونی شود و در مدارس هم همه‌ی کلمات با شکل نوشتاری جدید آموزش داده شوند، آن‌وقت حجم عظیمی از کتاب‌هایی که تا به حال منتشر می‌شده‌اند برای نسل‌های بعد ناخوانا خواهد بود. و اگر قرار بر چاپ مجدّد همه‌ی کتاب‌های فارسی، با شکل نوشتاری جدید باشد، هزینه‌ی هنگفتی بر دوش کشور خواهد افتاد. و البته که تا سال‌ها هم امکان‌پذیر نخواهد بود. بگذریم از اینکه اکثریت جامعه محصّل نیستند و آموزش زبان جدید به هشتاد میلیون نفر ایرانی، کاری بسیار دشوار (اگر نگوییم غیرعملی) است. پس می‌بینید که ایده‌ی تغییر خطّ نوشتاری، به‌طور کلی اشتباه نیست (کشورهایی مثل ترکیه این تجربه را داشته‌اند). امّا نیاز به برنامه‌ریزی طولانی‌مدّت، امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، هزینه‌ی هنگفت و… دارد. در انتها این تغییر زبان، فوایدی خواهد داشت و آسیب‌هایی. و باید کارشناسان زبان‌شناس، جامعه‌شناس، روان‌شناس و… قبل از عملی شدن این پروژه، تمامی زوایای آن را بررسی کنند. برای همین هم هست که تلاش‌های فردی برای تغییر زبان، معمولاً نتایج مطلوبی ندارد.

همه‌ی این داستان‌ها را گفتم تا متقاعدتان کرده باشم که «درست نویسی» مهم است. تغییر ندادن شخصی زبان فارسی مهم است. حتی در شبکه‌های اجتماعی که خوانش متون، بسیار سرسری و لحظه‌ای است، رعایت درست‌نویسی مهم است. زیرا هر کلمه‌ای با املای غلط توسط جمعیت بزرگتری از آدم‌ها دیده می‌شود و بر ضمیر ناخودآگاه آنها تاثیر می‌گذارد.
کاری که می‌شود کرد بسیار ساده است. اوّل اینکه تصمیم بگیریم درست بنویسیم و حسّاسیتمان برای درست نوشتن را افزایش دهیم. دوم اینکه کتاب بخوانیم. هر چقدر چشم با کلمات آشناتر باشد، امکان خطا کمتر می‌شود. بعضی از دوستانمان که سال‌هاست در خارج از ایران زندگی می‌کنند و کتاب‌های با خط فارسی را کمتر مطالعه می‌کنند، املای بعضی کلمات را یادشان می‌رود. همین‌طور افرادی که فقط مطالعه‌شان، خواندن شبکه‌های اجتماعی است، خطای بیشتری دارند. زیرا در پست‌های اینستاگرام و تلگرام و… خطاهای نوشتاری بسیار بسیار بیشتر و فاحش‌تر از کتاب‌هاست. و آخرین کاری که می‌شود کرد این است که اگر برای نوشتن کلمه‌ای به شک افتادید، سرچ بزنید و از منبعی موثّق، املایش را چک کنید. این دو فایل که برای دانلود گذاشته‌ام به همراه لینک سایت فرهنگستان زبان و ادب فارسی (http://persianacademy.ir/fa/d1.aspx)، منابع خوبی هستند.
امیدوارم بی‌تعصّب به حرف‌هایم فکر کنید.

با مهر
فاطمه اختصاری

دانلود دستور خط فارسی

دانلود فرهنگ املایی خط فارسی