The House That Jack Built
فیلمی به کارگردانی «لارنس فون‌تریه» و محصول سال ۲۰۱۸ است.
ماجرای فیلم درباره‌ی یک قاتل سریالی به نام جک است که قتل‌هایی را که در طول ۱۲ سال انجام داده است، روایت می‌کند. برای چه کسی؟ برای شخصیتی که می‌گوید مرا Verge صدا کن. در حین این مکالمه، ورج با خلقیات، فلسفه‌بافی و دیدگاه‌های جک درباره‌ی هنر آشنا می‌شود و او را به چالش می‌کشد.
جک یک مهندس معمار است و نیز خود را هنرمند می‌داند. هنرمندی که برای خلق آثار هنری‌اش، می‌کُشد، از جسم‌های مرده عکاسی می‌کند، با آنها اینستالیشن درست می‌کند و از این طریق روح ناآرام خود را مشغول هدفی می‌کند. این فیلم سرشار از خشونت است، خشونت عریان و رفتارهای نامتعارف با اجساد. خلقیاتی که برای جک نام برده می‌شود یک خودشیفته‌ی جامعه‌ستیزِ مبتلا به اختلال وسواس است. او در تمام طول فیلم مشغول ساختن خانه‌ای ست برای خود. خانه‌ای که می‌سازد و هر بار با دلایلی خراب می‌کند. فیلم در شش فصل روایت می‌شود و در هر فصل یک ماجرای قتل، که به گفته‌ی جک به صورت اتفاقی از زندگی‌اش انتخاب کرده است، به تصویر کشیده می‌شود. اما روایت فیلم، سرراست نیست. بلکه شامل کولاژی است از مدیوم‌های مختلف هنر، مثل موسیقی، شعر، نقاشی، انیمیشن، اینستالیشن، فیلم آرشیوی مستند، عکاسی و…
فیلم خانه‌ای که جک ساخت، یک فیلم «فکر شده» است. یعنی برای تمام سکانس‌ها، صحنه‌ها و دیالوگ‌های آن، علتی را می‌توان ذکر کرد. و با جمع کردن پازل‌هایی که شامل ارجاعات بیرون‌متنی فیلم است، می‌توان چیزی فراتر از یک فیلم معمولی با یک دیدگاه ساده از خشونت را دید.
در این نوشتار به طور خلاصه به چند نمونه از ارجاعات بیرون‌متنی فیلم خانه‌ای که جک ساخت اشاره خواهم کرد:
۱- نام فیلم، اشاره دارد به یک شعر کودکانه و فولکلوری به همین نام، سروده‌ی «آرن تامپسون». شعر درباره‌ی جک و خانه‌ی اوست. خانه‌ای که اگرچه جک دارد آن را می‌سازد اما شعر نشان می‌دهد که چگونه این خانه به طور غیرمستقیم با سایر چیزها و آدم‌ها مرتبط است.
۲- در قسمت‌هایی از روایت، جک در یک گوشه از تصویر خیابان ایستاده و کلمات حرف‌هایش را روی کاغذهایی نوشته و حین روایت، یکی یکی کاغذها را می‌اندازد زمین. این تصویر اشاره دارد به ویدئویی از «باب دیلن» که برای موزیک «Subterranean Homesick Blues» ساخته شده است و پس از آن توسط گروه‌های زیادی این ایده برداشت و اجرا شده است.
۳- در قسمت‌های مختلفی از فیلم، جک ارجاع می‌دهد به شعر «ویلیام بلیک» که درباره‌ی ببر است. ببری باشکوه که خصوصیت ذاتی‌اش دریدن و کشتن است.
۴- یکی از قتل‌هایی که جک مرتکب شده است اشاره دارد به قتل «James Byrd Jr» که در سال ۱۹۹۸ در تکزاس آمریکا اتفاق افتاد. جیمز یک سیاه‌پوست بود که توسط سه مرد White supremacy (که عقیده دارند نژاد سفید برتر است) کشته شد. آنها جسد جیمز را پشت یک ماشین می‌بندند و سه مایل می‌کشند.
۵- یکی دیگر از قتل‌های جک اشاره دارد به ماجرای مرگ «شارون تیت» (همسر رومن پولانسکی) که هنگام کشف جسدش، با طناب به جسد دیگری بسته شده بود. قاتل (خانواده‌ی منسون‌ها) روی بدن مقتول با ضربدر علامت گذاشته و یکی از پستان‌های مقتول را نیز بریده بود.
۶- یکی از تاثیرگذارترین صحنه‌های فیلم، جایی‌ست که جک و ورج بر روی قایقی ایستاده‌اند. و تصویر، بازنمایی نقاشی «The Barque of Dante» (قایق دانته) اثر «Eugène Delacroix» (اوژن دولاکروا) است. موضوع نقاشی برگرفته از کتاب کمدی الهی اثر «دانته» است. تصویر، راهنمای دانته در سفر خیالی به دوزخ و به همراه او بر روی قایق، ویرژیل، شاعر ایتالیایی است که چند قرن پیش از دانته می‌زیسته است.
۷- در قسمتی از روایت جک، قسمتی از فیلم مستند “The art of Piano“ نمایش داده می‌شود که در آن «Glenn Gould» (گلن هربرت گولد)، نوازنده‌ی مشهور پیانو در قرن بیستم، با شور و حال خاصی مشغول نواختن پارت ۲ باخ است.
علاوه بر این موارد، می‌توان برای سکانس‌های دیگری از این فیلم نیز ارجاعاتی بیرون‌متنی را نام برد. مسلما با تحلیل بینامتنی آثاری که به آنها ارجاع شده، می‌توان به درک و تحلیل عمیق‌تری از این فیلم دست پیدا کرد.
در انتها باید گفت که فیلم «خانه‌ای که جک ساخت» می‌تواند به چالش کشیدن امر هنری، آرمان‌خواهی، اخلاق، مذهب، زیبایی‌شناسی و… باشد. «لارس فون‌تریه» از داستانی جنایی که می‌توانست در دستان یک کارگردان هالیوودی به یک فیلم سرگرم کننده یا معمایی یا ترسناک تبدیل شود یک اثر فلسفی ساخته است. شاید «خانه‌ای که جک ساخت» مخاطب عام را با عدم پیروی‌اش از قواعد معمول فیلم‌های جنایی گیج کند اما مطمئنا مخاطب خاص فیلم‌های «فون‌تریه» را ناامید نخواهد کرد.
فاطمه اختصاری
#ستون_معرفی_فیلم_و_کتاب_فاطمه در اینستاگرام
دیدگاهتان را بنویسید